Relieken
Wat zijn relieken?
Relieken zijn overblijfselen van heiligen. Dit kunnen stoffelijke resten van hun lichaam zijn: een stukje bot of een stuk schedel. Daarnaast worden ook voorwerpen die van de heilige geweest zijn of waarvan vaststaat dat die heilige ze ooit gebruikt heeft, als reliek beschouwd. Het gaat dan vaak om kleding of andere gebruiksvoorwerpen.
De verering van relieken speelt al eeuwenlang een belangrijke rol in het geloof van christenen. Het brengt de herinnering aan de betreffende heilige dichterbij en daarmee ook zijn of haar geloof in Christus. Heiligen zijn als het ware ‘wegwijzers’ naar Christus. Voor gelovigen nodigt het nabij weten van heiligen uit om hun voorbeeld na te volgen en hun voorspraak bij God in te roepen. Relieken zijn als het ware ‘souvenirs’ die herinneren aan een bepaalde heilige en tegelijk een uitnodiging zijn om zelf heilig te leven. Verering van relieken verbindt gelovigen met Christus en in het geval van Bernadette ook met zijn moeder Maria.
Reliekenverering
Al in de vroege kerk (vierde eeuw) was het gebruikelijk om het gebeente van heiligen onder of in een altaar bij te zetten. Later werden ook kleine stukjes van het gebeente weggenomen om ze in mooi versierde reliekhouders te bewaren en ter verering aan de gelovigen te tonen. Hoewel relieken vaak maar heel klein zijn, gelden ze als representatief voor de hele heilige. Hoewel er in de schrijn maar een klein stukje van het lichaam van Bernadette wordt bewaard, wordt zij in deze reliek als volledige heilige vereerd.
Vooral in de Middeleeuwen was de verering van relieken heel populair. Daaruit zijn onder meer tal van processies en bedevaarttradities gegroeid, zoals die op sommige plaatsen nog steeds bestaan. De rondgang van de reliek van Bernadette door Nederland sluit dus aan bij een heel oude traditie. Bovendien wordt met die rondgang niet alleen Bernadette vereerd, maar ook de boodschap van Lourdes opnieuw onder de aandacht gebracht als plaats waar mensen kracht en troost kunnen vinden.
Reliek Bernadette
Een paar jaar na de verschijningen koos Bernadette voor een leven als religieuze. Ze trad in bij de Zusters van Liefde van Nevers, in de Franse Bourgognestreek. In 1866 ging ze in het klooster Saint-Gildard in Nevers wonen. Ze is nooit meer in Lourdes terug geweest. Als religieuze was het haar taak om te bidden en om voor de zieken te zorgen. Zelf werd ze ook steeds zieker. Ze noemde haar bed ‘mijn kleine witte kapel’.
Bernadette overleed in Nevers op 16 april 1879. Ze werd aanvankelijk begraven in de Sint-Jozefkapel in de tuin van het klooster. In het kader van haar zalig- en heiligverklaringsproces werd haar lichaam drie keer opgegraven. Steeds bleek dat het nog volledig intact was. De derde keer – in 1925, het jaar van haar zaligverklaring – is ze niet opnieuw begraven, maar in een schrijn gelegd, die tot op de dag van vandaag in de kapel van het klooster Saint-Gildard staat. Het lichaam van Bernadette is daar nog steeds te zien. Wel is het met een laag was bedekt, omdat de huid door schimmels en contact met zuurstof verkleurd was.
Reliekschrijn
In het kader van het zalig- en heiligverklaringsproces zijn er kleine stukjes van haar lichaam weggenomen, die nu in diverse reliekschrijnen bewaard worden. Het heiligdom in Lourdes bezit een schrijn met relieken, die bij haar heiligverklaring in 1933 in de Sint-Pieter in Rome aanwezig was en die sindsdien in Lourdes wordt bewaard. Bij bijzondere gelegenheden, zoals de feestdag van Bernadette, wordt deze in Lourdes in de processie meegedragen.
Sinds enkele jaren is in de zogeheten Bovenste Basiliek in Lourdes een kleine kapel ingericht, waar de reliekschrijn van Bernadette staat. Pelgrims kunnen haar daar dagelijks bezoeken en een kaarsje bij de schrijn opsteken. Speciaal voor de rondgang door allerlei landen is een nieuwe schrijn gemaakt, waarin een ander stukje van haar lichaam wordt bewaard. Dit is de schrijn die dit voorjaar naar Nederland komt.